3.1. Recursos específicos sobre O marinheiro

FONTES PRIMARIAS:

- Manuscritos ou facsímiles de orixinais: Non se encontra ningún manuscrito orixinal completo en Internet sobre esta obra, mais si podemos atopar algunha páxina solta nunha reprodución facsimilar. Esta é a ligazón: http://www.tintadachina.pt/pdfs/dd219f64784fc4f80972385650595cf3-inside.pdf.

- Traducións. Contamos con unha ao español.

• Barbosa López, Nicolás (ed.) (2015). O marinheiro. Edición bilingüe y traducción. Medellín (Colombia): Tragaluz Editores.

Edición bilingüe que inclúe notas, reproducións facsimilares dos orixinais, tradución ao inglés e francés, reprodución da revista Orpheu onde se publicou en 1915 e que está ilustrado con debuxos de Alefes Silva.

Unha tradución literaria sempre ofrece vantaxes para aqueles investigadores que desexan estabelecer pontes entre unha obra orixinal e outra que trata de trasladarse a outra identidade cultural, neste caso, a española. A pregunta é se, ante dita tradución e ante o cambio de paradigma cultural, se poden contemplar as ideas centrais desde outra perspectiva. Ademais, esta tradución enlázanos directamente co ámbito hispánico, que tamén consideramos neste blogue.

- Edicións. Por orde cronolóxica.

• Pessoa, Fernando (1915). O marinheiro. En Orpheu. Revista trimestral de literatura.

Trátase da primeira edición publicada na famosa revista portuguesa princisecular.

• Pessoa, Fernando (2010). O marinheiro. Edição Babel.
• Pessoa, Fernando (2017). O marinheiro. Edições Vercial. 

Edicións máis actuais, non por iso as máis recomendábeis.

A comparación das diversas edicións críticas pode servir para un estudo bibliográfico.

FONTES CRÍTICAS:

- ARTIGOS DE REVISTA

Fernando Pessoa e o xogo teatral.

• Sara Grünhagen Martins (2014). "Os jogos do texto teatral em O Marinheiro, de Fernando Pessoa". Revista de Letras Dom Alberto, 1, 6. Recuperado de  https://www.academia.edu/26745578/Os_jogos_do_texto_teatral_em_O_Marinheiro_de_Fernando_Pessoa

O obxectivo deste artigo é introducir a obra, o contexto da súa publicación e o concepto de teatro estático. Inténtanse presentar os xogos teatrais percibidos a partir das narracións e das situacións creadas polos diálogos, destacando a perspectiva metateatral e a problemática da identidade dentro do ámbito da cultura portuguesa.

- TESES DOUTORAIS

Álvaro de Campos (heterónimo de Pessoa) e a digresión pessoana.

• Caiado Baltazar Ribeiro de Almeida, Rodrigo (2017). El "ultimatum" de Álvaro de Campos: pretexto para una digresión pessoana (tese doutoral). Universitat de les Illes Balears, Mallorca. Recuperado de https://dspace.uib.es/xmlui/bitstream/handle/11201/148335/Caiado_Rodrigo_TESIS%20DEF.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Esta tese fala da rexeneración da patria portuguesa baixo a titoría de Camões e Pessoa, xunto con outros elementos como a peculiar concepción de nacionalismo e a convivencia entre tradicionalismo e vangarda. Todo desde unha liña pessoana de pervivencia dunha contradición constante baixo a sombra do Ultimatum Inglés de 1890.

Fernando Pessoa e a heteronimia.

• Alonso Diéguez, Julia (2012). Fernando Pessoa o la belleza de la geometría del abismo (tese doutoral). Facultade de filosofía, Universidade de Educación a Distancia. Recuperado de http://e-spacio.uned.es/fez/eserv/tesisuned:Filosofia-Jalonso/Documento.pdf

Esta tese fala de diversos aspectos da literatura de Pessoa e do mesmo como autor, recalcando o concepto de heteronomia.

- RECURSOS EN INTERNET

Postas en escena:

• [Teatro Municipal Joaquim Benite] (27 de agosto de 2011). O Marinheiro [Archivo de vídeo]. Recuperado de https://www.youtube.com/watch?v=y1-0V8LtuXk 

Obra representada pola Companhia de Teatro de Almada.

• [Calé Miranda] (20 de maio de 2014). O Marinheiro de Fernando Pessoa [Archivo de vídeo]. Recuperado de https://www.youtube.com/watch?v=V6_mxpa8BZc 

Interpretación da obra de Fernando Pessoa, producida pola "Cia. da Ação! dança!teatro", dirixida por Calé Miranda, elenco: Mônica Izidoro, Carla Biolchini e Fátima Colin.

• [QU.EM. quintelemento-video teatro e cultura teatrale] (12 de maio de 2016). O Marinheiro de Pessoa (1913) - legendas em portugués [Archivo de vídeo]. Recuperado de https://www.youtube.com/watch?v=2dDWWCzyc0E 

A única obra dramática de Fernando Pessoa coproducida por QU.EM. (quintelemento e Companhia Mailò).

• [ESMAE Serviços Audiovisuais] (6 de decembro de 2018). O Marinheiro de Fernando Pessoa, ESMAE Sala 214 4K [Archivo de vídeo]. Recuperado de https://www.youtube.com/watch?v=qxKOdVqQJwU 

Interpretación de carácter posdramático.

Outros recursos:

• Fernando Rivera, Juan. "O marinheiro: la realidad soñada de la nada luminosa. Teatro Matacandelas". Recuperado de https://www.matacandelas.com/O-marinheiro-la-realidad-sonada-de-la-nada-luminosa-Por-Juan-Fernando-Rivera.html [consult. 15 de decembro de 2019]

Artigo publicado por Juan Fernando Rivera na páxina web da compañía de teatro Matacandelas.

• Fischer, Claudia J. (2012). Auto-tradução e experimentação interlinguística na génese d’“O Marinheiro de Fernando Pessoa. Pessoa Plural, 1. Recuperado de https://www.brown.edu/Departments/Portuguese_Brazilian_Studies/ejph/pessoaplural/Issue1/PDF/I1A01.pdf

Este artigo analiza a autotradución realizada polo propio Fernando Pessoa dos seus heterónimos e do que isto puido supor para a súa obra a nivel interlingüístico.

• Belo de Morais, Ricardo (14 de outubro de 2013). Nos 100 anos de "O Marinheiro" [Artigo de opinión].  Recuperado de https://omeupessoa.wordpress.com/2013/10/14/nos-100-anos-de-o-marinheiro/ 

Comentario publicado con motivo da celebración do 125 aniversario do nacemento de Fernado Pessoa, os 20 anos da Casa do mesmo autor, o centenario da publicación do primeiro fragmento do Livro do Desassossego e o centenario do O Marinheiro.

• Belo de Morais, Ricardo (2013). O Meu Pessoa [Páxina web]. Recuperado de https://omeupessoa.wordpress.com/

Páxina web adicada a este autor.

Publicado por Noelia Carreira Bocelo.